– Kapitalist Üretim İlişkilerinde Yeniden Esneklik –

Emekçilerin örgütsüzlüğü, emek süreçlerinde esnekliğin hem nedeni hem de sonucudur. Örgütsüzlük esnekliğin nedenidir. Çünkü sermaye ‘’yeniden’’ esneklik sürecinde üretimi emeğin örgütsüz olduğu alanlara kaydırarak , sınıf perspektifinden uzaklaşmış, bürokratikleşmiş ve sermayeyle uzlaşma içerisine girmiş olan sendikaları tamamen etkisizleştirmiştir. Böylece sınıflar arası güç dengesi emekçiler aleyhine daha da bozulmuş; sermaye, emek süreçlerini esnekleştirme olanağı bulmuştur. Örgütsüzlük esnekliğin aynı zamanda sonucudur. Çünkü örgütlenmeyi esnekliğin önündeki en büyük engel olarak gören sermaye, sendikalaşma çabalarına karşı esnekleşmeyle birlikte iş güvencesini kaybetmiş olan emekçileri işten çıkartmak ile tehdit etmektedir. Öte yandan üretimin, sendikaların örgütleme stratejisi geliştiremediği küçük ve orta ölçekli işyerlerine kayması ve esnek istihdam biçimleri de yine sendikal örgütsüzlüğü beraberinde getirmiştir. Sendikal örgütlenmenin zayıf olması, mevcut sendikaların ise emekçilerin sorunlarını çözecek mücadeleci bir anlayıştan uzak olması, esneklik uygulamalarını ve esnekliğin ortaya çıkardığı sorunları daha da arttırmıştır.